Stres a seks – w jaki sposób stres wpływa na życie seksualne

Czym tak naprawdę jest stres?

Większość z nas czuła się w którymś momencie swojego życia zestresowana, niektórzy czują się zestresowani nawet codziennie. Choć termin ten jest bardzo powszechny, kiedy ktoś zapyta nas czym jest stres, odpowiedź zazwyczaj nie przychodzi już tak łatwo. Często spotykam się z tym, że to określenie używane jest do opisu emocji, a na pytanie: „Jak się czujesz?” słyszymy odpowiedź: „Wiesz, jestem ostatnio bardzo zestresowany”. Potocznie, wszyscy wiemy co dana osoba ma na myśli, jednak warto pamiętać, że stres nie jest emocją. Emocje, to jedna z naszych możliwych reakcji na sytuację stresową.

Stres to zespół reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe (stresory), które zakłócają stan jego równowagi i wystawiają na próbę lub przekraczają jego zdolność radzenia sobie. Stresor to zdarzenie bodźcowe wymagające od organizmu pewnego rodzaju reakcji adaptacyjnej np. nagłego uskoku, kiedy widzimy nadjeżdżający w naszą stronę rower, zmiany planów, ponieważ szef właśnie poprosił nas o przygotowanie czegoś pilnego. Stresorami mogą być zarówno sytuacje zewnętrzne: wypadek, brak stabilności finansowej, choroba bliskiej osoby, jak również czynniki pochodzące z wewnątrz np. myślenie katastroficzne.

W jaki sposób stres wpływa na nasze ciało?

Jeśli wyobrazisz sobie sytuację, w której podczas niezobowiązującej przechadzki po lesie napotykasz przed swoimi oczami pokaźne dzikie zwierzę (stresor), Twoje ciało zaczyna przygotowywać się do któregoś z działań – walki lub ucieczki. Pierwotnie celem reakcji stresowej jest bowiem uniknięcie zagrożenia, czyli przeżycie. Związane jest to z tym, że dochodzi do mobilizacji całej naszej energii oraz ciała do stanu gotowości, a następnie reakcji.

Dlatego reakcją naszego ciała na stres może być m.in. przyspieszony oddech, zwiększona potliwość, przyspieszone bicie serca, rozszerzenie źrenic, a niektóre funkcje ciała takie jak trawienie zostają wstrzymane – nie są one bowiem potrzebne w sytuacji ratowania życia przed niebezpieczeństwem. Szereg zmian zachodzi również w gospodarce hormonalnej m.in. wydzielanie adrenaliny, noradrenaliny i tzw. „hormonu stresu” (ACTH – hormon adrenokortykotropowy). W przypadku przebywania w długotrwałym stanie pobudzenia organizmu i jego ciągłej gotowości na radzenie sobie z zagrożeniem, może dojść do stadium wyczerpania organizmu, co znacznie wpływa na zdrowie fizyczne oraz psychiczne.

Choć stresory się zmieniły (myślę, że niewielu z nas codziennie jest narażona na atak dzikiego zwierzęcia), reakcja „walcz lub uciekaj” nadal działa bez zarzutu i jeśli jest „nadużywana” może pozostawiać konsekwencje w naszych ciałach i stanie psychicznym.

Przełożenie na życie seksualne

Zarówno krótkotrwałe, silne narażenie na stres oraz bycie w sytuacji stresowej przez dłuższy czas może mieć wpływ na życie seksualne. Oprócz zmian na poziomie ciała w sytuacjach stresowych nasze zasoby poznawcze również są ograniczone. Mówiąc prościej, jeśli przeważająca część myśli dotyczy sytuacji stresującej, pozostaje nam mało przestrzeni w głowie na myślenie o seksie.

Stres może być przyczyną trudności w sferze seksualnej, niezależnie od płci. Do najczęściej zgłaszanych problemów należą:

• Obniżone libido 
• Utrata zainteresowania seksem
• Zaburzenia erekcji
• Problemy z wytryskiem
• Trudności w osiągnięciu orgazmu
• Bolesność podczas stosunku

W przypadku wymienionych problemów zawsze należy upewnić się, czy nie mają one pierwotnie źródła w zaburzeniach somatycznych lub czy zmiany w ciele nie powstały wtórnie do silnej reakcji na stres. Czasem może być trudno dotrzeć do tego, co było pierwsze, ale warto zadawać sobie pytania, szukać pomocy i próbować ustalić przyczynę.

Kiedy seks jest stresorem

Dla niektórych jednym ze stresorów może być sam seks. Jest to sytuacja, w której bycie w kontakcie seksualnym, a nawet sama myśl na temat potencjalnego zbliżenia jest źródłem stresu.

Przykładem może być sytuacja, w której po kilku nieudanych próbach nie dochodzi do penetracji z powodu niepełnej erekcji. Nawet jeśli ta sytuacja pojawiła się raz, a tym bardziej jeśli zdarzyła się kilkukrotnie, seks dla tej osoby może być stresującym przeżyciem. Jak możesz się domyśleć, bycie w poczuciu zagrożenia (w tym przypadku zagrożeniem może być uczucie porażki czy obawa przed odrzuceniem) wzmaga trudności z utrzymaniem erekcji. Źródłem stresu mogą być również poprzednie doświadczenia seksualne lub ich brak, lęk przed ewentualną ciążą, bólem podczas stosunku.

W jaki sposób sobie pomóc?

Choć bardzo bym chciała, nie ma tu jednej i prostej odpowiedzi. Stres może mieć inny wpływ na każdego z nas, może mieć inne nasilenie, a my indywidualnie możemy inaczej odczuwać jego skutki. Dlatego nie ma złotej rady, która sprawdzi się u wszystkich. Jeśli podejrzewasz, że źródłem lub jednym z czynników wpływających negatywnie na Twoje życie seksualne może być stres, są kroki, które możesz podjąć być spróbować to zmienić.

# Spróbuj zrozumieć przyczynę i źródło stresu

Dla każdego źródłem stresu może być coś innego – dla jednej osoby będzie to praca, dla drugiej relacje rodzinne, dla jeszcze innej stresujące może być przebywanie w określonym środowisku lub problemy ze zdrowiem bliskich. Czasem zdarza się, że dopiero po czasie orientujemy się, jak silnie stresująca była dla nas konkretna sytuacja. Umysł ludzki ma nieskończenie wiele możliwości do produkowania samemu sobie sytuacji stresowych, ponieważ stresorami mogą być również myśli i wyobrażenia, które nie mają pokrycia w rzeczywistości. To może być np. wynik tendencji do nadmiernego zamartwianie się, katastrofizacji czy tworzenia czarnych scenariuszy.

# Sprawdź czy jesteś w stanie zminimalizować / usunąć źródło stresu

Jak najlepiej poradzić sobie ze stresorem? Usunąć go. Nie jest to jednak zawsze możliwe. Jeśli miejsce pracy jest silnym stresorem, możemy je zmienić, ale zapewne niewiele osób może sobie pozwolić na brak pracy w ogóle. Stresujące dojazdy do pracy? Być może warto zastanowić się, czy jest coś co możemy zrobić, by podróż była mniej stresująca? Wyjść wcześniej? Zaopatrzyć się w wygłuszające słuchawki? Poprosić szefa o kilka dni pracy zdalnej w tygodniu? Zanim powiemy „nie da się”, warto sprawdzić, czy jest cokolwiek, co możemy zrobić w celu wykluczenia niepotrzebnych stresorów z naszego życia.

# Znajdź aktywność fizyczną, która pozwoli pozbyć się reakcji na stres z ciała

Wejście w sytuację seksualną potrzebuje od nas bycia w określonym stanie emocjonalnym, umysłowym i fizjologicznym. Jeśli nasze ciało jest zestresowane, pełne napięcia, może być nam trudno wejść w stan zrelaksowania, ochoty na seks i gotowości na przyjęcie, ale też danie przyjemności.

Potwierdzoną naukowo metodą na rozładowanie konsekwencji stresu z ciała jest aktywność fizyczna. To może być bieganie, pływanie, jazda na rowerze, joga, ale tańce i podskoki w rytm muzyki też będą świetne. Wszystko, co pomaga Ci dosłownie wytrząsnąć emocje ze swojego ciała i doznać ulgi.

# Odpoczywaj

Regularny odpoczynek jest niezbędny w naszym życiu codziennym. Wiele osób traktuje odpoczynek jako coś, na co trzeba zasłużyć, lub odsuwa odpoczynek na wielką okazję np. wakacje. A co, gdyby tak do swojej codzienności włączyć chwile odpoczynku? Gdyby zadbać o to, żeby w każdym tygodniu był czas na nicnierobienie? Może miło się zaskoczysz i ochota na seks również się pojawi?

# Rób rzeczy, które sprawiają Ci przyjemność

W codziennym natłoku obowiązków łatwo zapomnieć o robieniu rzeczy tylko dla własnej przyjemności. Seks ma być przyjemny, dlatego dobrze, jeśli nasza relacja z przyjemnością pozwala nam na to, by zrobić więcej miejsca na to, co lubimy. Możesz zacząć od małych kroków, sprawiając sobie małe przyjemności i zobaczyć jakie to jest dla Ciebie? Czy ma jakieś przełożenie na odczuwanie przez Ciebie stresu? Co się zadzieje, jeśli zaprosisz więcej przyjemności i zabawy do swojego życia? Może zrobi się więcej miejsca na seks?

# Bądź blisko z innymi

Bliskość z drugą osobą (niekoniecznie musi to być partner/ka) może pozytywnie wpłynąć na obniżenie stresu w naszym ciele. Długie przytulenie, długi pocałunek, trzymanie za rękę, dotyk drugiej osoby. Niby proste i często niedocenianie, jednak może pomóc w wyregulowaniu naszego układu nerwowego. Potrzebujemy pamiętać, że ludzie nie mają zdolności do czytania w myślach, dlatego jeśli nie powiemy im o swojej potrzebie, mogą się tego nie domyślić. Czasem wystarczy zapytać: „Czy możesz mnie przytulić?” „Czy możesz potrzymać mnie za rękę?”.

Kiedy nic nie pomaga

Czasem istnieją stresory w naszym życiu, których nie możemy się pozbyć lub wydaje się nam to niemożliwe. Są sytuacje, w których, pomimo tego że rozpoznajemy stresory i próbujemy sobie z nimi radzić samodzielnie, wykorzystując wszystkie zasoby, to nasza reakcja na nie jest zbyt trudna lub czujemy się utknięci. W tym wypadku warto skorzystać ze wsparcia, które ułatwi rozpoznanie źródła stresu lub pomoże przy zmianie naszych sposobów radzenia sobie z daną sytuacją – taką formą pomocy może być psychoterapia. Warto pamiętać, że nawet jeśli nasze życie seksualne ucierpiało z powodu stresu i chwilowo nie jest dla nas satysfakcjonujące, są działania, które możemy podjąć, by to zmienić.

Tekst: Magdalena Fritz
Ilustracja: Nikola Hahn

—

Źródła:

• Richard J. Gerrig, Philip G. Zimbardo, Psychologia i życie,Warszawa, 2006, s. 399-402.
• Dr Emily Nagoski, Amelia Nagoski, Wypalenie. Jak wyrwać się z błędnego koła stresu. Warszawa, 2020, s. 24-41.